Không phải trường hợp sử dụng đất vi phạm nào cũng được cấp sổ đỏ, tuy nhiên một số trường hợp sử dụng đất có vi phạm trước ngày 1.7.2014 có thể được xem xét.
Theo quy định tại khoản 1, điểm a và điểm c khoản 2, khoản 3 Điều 139 Luật Đất đai 2024, việc sử dụng đất có vi phạm trước 1.7.2014 từ 1.8.2024 sẽ được xử lý như sau:
(1) Nếu là trường hợp sử dụng đất do lấn, chiếm hành lang bảo vệ an toàn công trình công cộng; lòng - lề đường, vỉa hè; lấn, chiếm để sử dụng cho mục đích xây dựng trụ sở cơ quan, công trình sự nghiệp, công trình công cộng khác thông thường không những không được cấp Sổ mà còn bị Nhà nước thu hồi đất.
Tuy nhiên, nếu sau sự điều chỉnh quy hoạch, cơ quan có thẩm quyền đã phê duyệt phần diện tích lấn hiếm này không còn thuộc hành lang bảo vệ an toàn công trình công cộng, không thuộc chỉ giới xây dựng đường giao thông (lòng đường, vỉa hè)…: Được xem xét cấp Sổ với phần diện tích đó và phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính theo quy định.
(2) Trường hợp sử dụng đất do lấn, chiếm đất nguồn gốc là nông, lâm trường đã được Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng qua các thời kỳ:
- Nếu có sự lấn chiếm diện tích đất thuộc quy hoạch lâm nghiệp (các khu vực rừng đặc dụng hoặc rừng phòng hộ), Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có quyền chỉ đạo thu hồi phần đất đã bị lấn chiếm.
Sau khi thu hồi, phần đất này sẽ được giao cho Ban quản lý rừng để quản lý và sử dụng.
Người đã lấn chiếm đất sẽ không bị mất toàn bộ quyền lợi mà có thể được Ban quản lý rừng xem xét cho phép tiếp tục sử dụng đất thông qua hình thức khoán bảo vệ và phát triển rừng. Điều này có nghĩa là người lấn chiếm sẽ có trách nhiệm tham gia bảo vệ, phát triển rừng theo các quy định pháp luật về lâm nghiệp.
- Còn nếu trong khu vực không có Ban quản lý rừng, người đã lấn chiếm đất có thể được Nhà nước giao đất để sử dụng vào mục đích bảo vệ và phát triển rừng phòng hộ.
Đồng thời, người sử dụng đất có thể được xem xét cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất. Điều này có nghĩa là họ sẽ có quyền sử dụng đất hợp pháp và lâu dài, nhưng phải tuân thủ quy định về bảo vệ và phát triển rừng.
- Trường hợp đất đang sử dụng là đất lấn, chiếm thuộc quy hoạch sử dụng đất cho mục đích xây dựng hạ tầng công cộng: Đất lấn chiếm đó sẽ bị thu hồi để giao cho chủ đầu tư triển khai xây dựng.
Tuy nhiên, người đang sử dụng đất vi phạm vẫn có thể tạm thời được sử dụng cho đến khi bị thu hồi nhưng phải giữ nguyên hiện trạng sử dụng đất và phải kê khai đăng ký đất đai đầy đủ theo quy định.
(3) Trường hợp lấn, chiếm đất và nay đang sử dụng đất vào mục đích nông nghiệp hoặc làm nhà ở từ trước 1.7.2014 mà không thuộc quy hoạch lâm nghiệp với rừng đặc hộ, đặc dụng; không thuộc quy hoạch xây dựng công trình công cộng: Được xét cấp sổ đỏ và phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính theo quy định.
(4) Trường hợp sử dụng đất lấn chiếm không thuộc trường hợp (1), (2) hoặc đất sử dụng không đúng mục đích nhưng đã được Nhà nước giao/cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất:
- Nếu đang sử dụng đất ổn định, phù hợp quy hoạch: Được xem xét cấp Sổ và phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính theo quy định.
- Nếu không phù hợp quy hoạch: Được tạm sử dụng cho tới khi bị thu hồi đất, nhưng phải giữ nguyên hiện trạng đất và phải đăng ký kê khai đất đai theo quy định.
